چرا باید به موقع اقدام به کشیدن دندان عقل کنیم؟

به سه دندان انتهایی و طرفی در هر فک دندان های آسیاب (یا دندان های آسیای بزرگ) گفته می شود. به سومین و انتهایی ترین این دندان ها نیز دندان عقل گفته می شود. این دندان در بسیاری از افراد به طور غیرطبیعی رشد می کند، علاوه بر این که باعث وارد شدن آسیب به دیگر دندان های مجاورش خود می‌ شود، بلکه می تواند به بافت لثه و عروق حساس اطراف آن آسیب وارد کند. دندان های عقل معمولاً دیرتر از دندان های دیگر رشد کرده، و جوانه می زند. جوانه زدن این دندان معمولاً در سنین 12 تا 17 سالگی اتفاق می افتد. در بعض مجبور به کشیدن این دندان می شویم. این که چرا و در چه مواقعی باید اقدام به کشیدن دندان عقل بالا یا پایین می کنیم، را در این مقاله برای شما توضیح می دهیم.

کار اصلی دندان های عقل چیست؟

پیشینه ی دندان عقل را می توان در دوران باستان و اولیه ی تاریخ بشر پیدا کرد، چون در زمان اجداد انسان ها از آن ها برای جویدن بافت های گیاهی استفاده می کردند. نتیجه ی تحقیقات مختلف نشان می دهد، که فک انسان های نخستین در مقایسه با زمان حال بزرگ تر بوده است، و تعداد دندان های آن بیشتر می باشد. همین موضوع باعث شده است، که به راحتی برگ ها و شاخه های گیاهان را بهتر بجوند، و قورت دهند. ولی در زمان حال که منابع غذایی ما حاوی انرژی بالاتر و کربوهیدرات های زیاد می باشد، باعث شده فک های ما کوچک تر از اجدامان باشد، به همین خاطر فضای کمتری برای رویش دندان ها در اختیار داریم.

کشیدن دندان عقل چه خطرات و عوارضی ممکن است داشته باشد؟

• درد و ورم لثه و حفره دندان کشیده شده است.
• خون ریزی که بعد از 24 ساعت متوقف نشده است.
• درد در هنگام باز کردن فک ها
• کندی التیام زخم
• صدمه دیدن ترمیم دندان های مجاور یا ریشه آن ها
• التهاب دردناکی به نام خشکی حفره دندان که در صورت کنده شدن زودتر از موعد لخته خون، روی می دهد.
• بی حسی دهان و لب ها بعد از بر طرف شدن تأثیر بی حسی موضعی که ناشی از صدمه دیدن یا التهاب عصب های فک است.

عوارض نادر عبارتند، از موارد زیر:

• بی حسی طولانی مدت یا ماندگار دهان یا لب ها
• شکستن فک زمانی که دندان محکم به استخوان چسبیده باشد.
• سوراخ شدن سینوس در موارد دندان عقل بالا

با توجه به این که هنگام جراحی کشیدن دندان عقل ممکن است، باکتری ها وارد جریان خون شوند، ممکن است در جایی از بدن عفونت ایجاد شود. افرادی که در مقابله با عفونت در بدن مشکل دارند، پیش و پس از جراحی باید آنتی بیوتیک مصرف کنند. از جمله این افراد کسانی که با نقص مادرزادی در قلب به دنیا آمده اند، و یا افرادی که دریچه قلب مصنوعی دارند، می باشند.

سن کشیدن دندان عقل چه زمانی است؟

به صورت کلی نمی توان سن مشخصی را برای این که دندان عقل را کشید، وجود ندارد، چون پزشکان معتقدند، تا زمانی که این دندان برای شما مشکلی ایجاد نکنند، لازم نیست، آن را بکشید. بعضی از دندان پزشکان توصیه می کنند، تا زمانی که دندان عقل شما بیرون نزده است، بهترین زمان برای کشیدن آن می باشد، و بهترین سن برای این کار در دوران جوانی است، چون هنوز ریشه دندان ها و استخوان کامل رشد نکرده اند، و کشیدن دندان راحت تر می باشد، و بهبودی پس از آن هم سریع تر انجام می شود. به همین خاطر بعضی از جوانان دندان عقل خود را می کشند، پیش از این که مشکلی به وجود آورده باشد.

به گفته انجمن دندانپزشکی آمریکا کشیدن دندان عقل زمانی ضروری است، که تغییراتی در ناحیه این دندان ها ایجاد شده باشد. از این تغییرات می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• درد
• عفونت مکرر لثه اطراف آن
• تشکیل کیست
• تومور
• صدمه رساندن به دندان های همسایه
• التهاب لثه
• پوسیدگی گسترده دندان

تصمیم برای کشیدن دندان عقل همیشه تصمیم قاطعانه ای نیست. برای این که بدانید این کار برای شما مناسب می باشد، یا نه، با دندان پزشک و یا جراح دهان صحبت کنید. بعضی از افراد هستند، که به هیچ عنوان دندان عقل خود را در نمی آورند، و بعضی دیگر هم دندان عقل را به شکلی طبیعی و سالم بیرون می زند، و مشکلی ایجاد نمی کند. پس احتیاجی به کشیدن ندارند. 

آیا دندان عقل نهفته باید کشیده شود؟

دندان نهفته دندانی است، که در داخل فک گیر می کند، و نمی تواند به طور کامل بیرون بزند. به دو دلیل دندان عقل نهفته کشیده می شود:

• مشکلات نهفتگی دندان عقل

در بعضی از این مواقع این موضوع مشکلاتی را به وجود می آورد، که دندان پزشک را مجبور به کشیدن آن می کند. این مشکلات عبارتند از:

• درد
• گیر کردن ذرات غذا پشت دندان عقل
• عفونت یا التهاب لثه
• پوسیدگی دندان در بخش بیرون زده دندان عقل
• صدمه دیدن دندان های اطراف یا استخوان مجاور
• تشکیل کیست در اطراف دندان عقل
• عوارض ارتودنسی
• جلوگیری از بروز مشکل ناشی از نهفتگی دندان عقل در آینده

پیشی بینی کردن این که آیا دندان عقل نهفته در آینده مشکلی به وجود می آورد، یا نه بسیار سخت است. ولی در موارد زیر کشیدن و یا جراحی دندان عقل نهفته منطقی می باشد.

• دندان عقل وضعیتی دارد، که می تواند منجر به بروز مشکل شود.
• فضای کافی جهت بیرون زدن آن وجود ندارد، و یا تمیز کردن کامل آن سخت می باشد.
• عوارضی در کشیدن دندان عقل در میان سالی یا پیری می تواند به وجود بیاید، که در جوانی کمتر محتمل است.
• در سالمندی ممکن است، عمل جراحی کشیدن دندان عقل و عوارض بعد از جراحی برای افراد سخت باشد.

کشیدن دندان عقل چگونه است؟

1. اول دهان را بی حس می کنند.
2. برشی در لثه ایجاد می کنند، تا دندان پزشک به دندان و استخوان اطراف آن دسترسی پیدا کند.
3. قسمتی از استخوان که جلوی دندان را گرفته است، برداشته می شود.
4. بعد دندان را به طور کامل و یا به صورت چند تکه بیرون آورده می شود.
5. هر گونه ذرات باقی مانده دندان یا استخوان برداشته می شود، و محل جراحی تمیز می شود.
6. لثه بخیه می شود، تا زودتر خوب شود، اگر چه همیشه نیاز به این کار نیست.
7. پانسمان روی محل کشیدن دندان قرار داده می شود، تا خون ریزی کنترل شده، و لخته خون شکل بگیرد.

علائمی که نشان می دهد، شما نیازمند کشیدن دندان عقل پایین یا بالا هستید.

به غیر از آسیب دیدگی استخوان فک و باف لثه علائمی وجود دارد، که نشان می دهد، شما احتیاج به کشیدن دندان عقل هستید. 

چه موقع باید دندان عقل را کشید؟ 

معمولاً تا بعد از سن جوانه زدن دندان عقل یعنی 17 تا 25 سالگی نمی توان به درستی درباره ی نحوه رشد این دندان اظهار نظر کرد، مگر این که به دندان پزشک یا متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. متخصص ارتودنسی با کمک اشعه ایکس به راحتی می تواند وضعیت دندان عقل را دیده، و نحوه رشدش را پیش بینی کند. اما اگر به این متخصص مراجعه نکرده باشید، احتمالاً تا سنین 17 تا 25 سالگی حتی اگر دندان عقل شما مشکلی داشته باشد، متوجه آن نخواهید شد. چون علائم خاصی ندارد. به مرور که وارد این سنین می شوید، با شروع جوانه زدن دندان یا تأخیر در رویش آن کم کم علائمی حس و مشاهده خواهید کرد، که نشان می دهد، شما احتیاجی به کشیدن دندان عقل دارید. در مواقع زیر شما باید برای کشیدن دندان به کلینیک دندان پزشکی مراجعه کنید.

1. دندان نهفته یا نهفتگی دندان

یکی از مهمترین و قابل توجه ترین مشکلاتی که در رابطه با دندان عقل وجود دارند، نهفتگی این دندان است. به عبارتی این دندان به جای این که مستقیماً سر از لثه در بیاورد، کج می شود، و دیگر از لثه بیرون نمی آید، یا این که نصفه و نیمه خارج می شود. نهفتگی دندان عقل می تواند دیگر دندان ها را تحت تأثیر قرار می دهد، و حتی منجر به ایجاد آبسه و کیست دندان شود. جهت پیشگیری از بروز این مشکل در اکثر مواقع باید اقدام به کشیدن دندان عقل کرد.

2. عفونت

دندان عقل نهفته می تواند منجر به بروز عفونت در داخل لثه و استخوان فک شود. این عفونت می تواند باعث شود، که استخوان فک آسیب ببیند، بافت لثه نیز می تواند دچار عفونت شود، و ملتهب به نظر برسد. با گسترش عفونت شما درد شدیدی زیادی را تحمیل خواهد کرد، و همچنین استخوان فک می تواند عفونت کند، و با تورم قسمت های مختلف اطراف دندان عفونی، احتمال قطع جریان خون رسانی به بخش هایی از صورت هم باشیم. بنابراین جهت پیشگیری از بروز عفونت آسیب رسان باید اقدام به کشیدن دندان عقل کرد.

3. بوی بد دهان

با توجه به این که دندان عقل می تواند به دیگر دندان ها فشار وارد کند، و منجر به ایجاد ازدحام و شلوغی دندان شود. این کار مسواک زدن را با دشواری مواجه می کند. به صورتی که افراد دارای دندان عقل نهفته معمولاً دهان بد بویی دارند، چون هر کاری هم که می کنند، نمی توانند ذرات مواد غذایی را از لابلای دندان ها پاک کنند.

4. دشواری در تمیز کردن دندان ها

دسترسی و تمیز کردن دندان عقل کمی سخت تر از دندان های دیگر می باشد. با وجود این دشواری ها احتمال این که روی دندان های عقل پلاک و تارتار نقش ببند، بالاتر است. در صورت عدم رسیدگی زیاد به این دندان ها ممکن می باشد، پوسیدگی در آن ها رخ دهد، و حتی ممکن است، سیاه و سوراخ شوند. در این مواقع معمولاً اقدام به کشیدن دندان عقل می شود.

چرا باید به موقع دندان عقل را کشید؟

با توجه به دلایلی که در ادامه به توضیح آن ها خواهیم پرداخت، کشیدن دندان عقل (کشیدن به موقع) ممکن است، بهترین گزینه جهت حفظ سلامتی دهان و دندان و سلامت عمومی شما باشد.

1. پیشگیری از آسیب دیدگی ساختارهای مجاور

زمانی که باقی ماندن دندان عقل در داخل دهان شما باعث آسیب دیدن سلامت شما شود، باید برای جلوگیری از شرایطی مثل ازدحام دندان ها، درد، آسیب دیدگی اعصاب و استخوان های فک و همچنین حفره ها دندان پزشک دندان انتهایی شما را می کشد.

2. پیشگیری از تشکیل تومور

برای این که بتوانید از به وجود آمدن تومورهایی که بعداً احتیاج به جراحی دندان دارند، باید زودتر دندان های عقل خود را در بکشید. بهتر است، زمانی که هنوز دندان کج نشده است، اما احتمال کج شدن و بروز آسیب به آن وجود دارد، آن را بکشید.

3. کاهش هزینه و ناراحتی ناشی از کشیدن دندان در آینده

زمانی که شما متوجه شدید، دندان نهفته دارید، و یا به صورت ژنتیکی با مشکل دندان عقل روبرو هستید، قبل از دوره بلوغ به شما گفته می شود، که دندان عقل خودتان را خارج کنید. چرا؟ چون زمانی که استخوان فک شما دیگر رشد نکند، کشیدن دندان عقل کار سخت تری می باشد، و هزینه ی بیشتری برای شما در بر خواهد داشت. ولی در آغاز نوجوانی و جوانی می تواند در صورت مشکل دار بودن اقدام به کشیدن دندان کنید.

آیا رشد دندان عقل علائم خاصی دارد؟

این علائم در افراد مختلف می تواند متفاوت ظهور کند، ولی در بیشتر موارد رشد دندان عقل به صورتی می باشد، که اصلاً بیمار متوجه آن هم نمی شود. زمانی که هیچ گونه دردی نداشته باشید، عفونت و التهاب در عوضش دیده می شود.

البته بعضی اوقات هم درد واقعی و مشکلات فک ممکن است، احتیاج به بررسی داشته باشد. دندان پزشک باید عکس برداری انجام دهد، و برای تشخیص و نحوه درمان تصمیم بگیرد.

دندان عقل را باید حتما کشید؟

نه، در واقع بیشتر بیماران این دندان های مولارشان مشکلی در دهان ایجاد نمی کند. رشدهای مساله زا زمانی که هیچ فضایی برای دندان جدید نباشد، رخ می دهند. در چنین مواردی بیمار دیگر احساس ناراحتی می کند. افرادی که احساس ناراحتی دارند، به احتمال زیاد شرایط زیر برای ان پیش آمده است.

مقداری به هم ریختگی

هنگامی که مولارهای سوم بدجا باشند، یا به دندان های دیگر فشار بیاورند. این مشکل بزرگ برای بیماران، باعث انجام ارتودنسی می شود.

مولارهای نصفه نیمه

هنگامی که مولارهای سوم نیمه رشد می کنند، و قسمتی از آن ها با لثه پوشیده می شود.

توصیه های لازم بعد از کشیدن دندان عقل

• یک گاز استریل بر روی زخم خود بذارید، و با ملایمت آن را گاز بگیرید. زمانی که گاز استریل کاملاً آغشته به خون شده است، آن را عوض کنید.
• اگر بعد از 24 ساعت خون ریزی ادامه داشت، با دکتر تماس بگیرید.
• زمانی که هنوز دهان شما بی حس می باشد، چیزی نخورید، چون ممکن است به لب، زبان یا گونه خود صدمه بزنید.
• هنگام دراز کشیدن سر خود را بالاتر از بدن قرار دهید.
• می توانید کیسه حاوی تکه های یخ را بر روی گونه بگذارید، تا ورم و درد کاهش یابد. در 24 ساعت اول بعد از کشیدن دندان چند مرتبه کمپرس سرد استفاده کنید، و هر بار 15 الی 20 دقیقه بگذارید، بماند. بعد از یک روز می توانید کمپرس گرم استفاده کنید.
• بعد از جراحی از فعالیت بدنی خودداری کنید، چون در صورت انجام این کار خونریزی افزایش پیدا می کند.
• تا 24 ساعت غذاهای نرم مانند ژله، سوپ رقیق، ماست و از این قبیل خوراکی ها بخورید. به تدریج که بهتر می شوید، می توانید غذاهای جامد بخورید.
• به هیچ عنوان از نی استفاده نکنید، چون ممکن است، باعث کنده شدن لخته خون و تاخیر در بهبودی محل زخم شود.
• پس از ۲۴ ساعت دهان خود را با آب نمک گرم چند مرتبه در روز بشویید، تا ورم و درد کاهش یابد. دقت کنید، با ملایمت باید دهان را شست و شو بدهید. برای درست کردن آب نمک، یک قاشق چای خوری (5 گرم) نمک را در یک لیوان آب گرم حل کنید.
• حداقل تا 24 ساعت بعد از جراحی نباید سیگار بکشید. حرکت مکیدن باعث شل شدن لخته خون و تاخیر در بهبودی می شود. همچنین سیگار خون رسانی را تضعیف می کند، و میکروب هایی را وارد بدن می کند، که می توانند محل زخم را آلوده کنند.
• از مالیدن محل کشیدن دندان با زبان یا انگشت خودداری کنید.
• دندان ها و زبان خود را با دقت مسواک بزنید.

در صورتی که لازم باشد، دندان پزشک از شما می خواهد، چند روز بعد برای کشیدن بخیه مراجعه کنید.